بررسی روند تغییرات آلودگی‏های هیدروکربورهای نفتی در آب و رسوبات حوزه جنوبی دریای خزر

دریای خزر به‌دلیل داشتن خط ساحلی طویل و وجود مناطق شهری، صنعتی و کشاورزی بسیار در مجاورت خود، همواره از منظر محیط‏زیستی تحت فشارها و تهدیدات شدیدی قرار داشته است. توسعة فعالیت‏های استخراج و بهره‏برداری نفت در این دریاچه سبب ورود مقادیر متنابهی از انواع آلاینده‏های نفتی به این پیکرة آبی مهم شده است. با توجه به اثرات نامطلوب آلاینده‏های هیدروکربنی بر کیفیت زندگی گونه‏های ساکن دریاها و حاشیه، بررسی وضعیت آلودگی‏های هیدروکربنی در آب و رسوبات دریای خزر همواره مورد توجه بوده است. این مقاله با هدف تعیین غلظت کل هیدروکربورهای نفتی آب و رسوبات و مقایسة آن با مناطق دیگر در نوار ساحلی حوزة جنوبی دریای خزر در استان‏های گیلان، مازندران و گلستان از بهار سال 1389 تا بهار 1390 انجام شده است. 225 نمونه آب و 75 نمونه رسوب در 15 ایستگاه طی 5 فصل جمع‌آوری و غلظت کل هیدروکربورهای نفتی به‌وسیلة دستگاه FT-IR تعیین شد. بر‌اساس نتایج به‌دست‌آمده، غلظت کل مواد نفتی آب در پاییز سال 1389 بیشترین مقدار را به نسبت فصول دیگر نشان داده است، همچنین بیشترین و کمترین غلظت کل مواد نفتی آب به‌ترتیب در ایستگاه شمارة 7 (منطقة دستک) و 1 (آستارا) مشاهده شده است. بیشترین و کمترین غلظت مواد نفتی رسوبات نیز به‌ترتیب در ایستگاه شمارة 13 (نیروگاه نکا) و 8 (قاسم‌آباد) مشاهده شد. نتایج حاصل از آنالیز واریانس نشان می‏دهد که غلظت کل هیدروکربورهای نفتی آب و رسوب بین فصول مختلف معنادار بوده، اما بین ایستگاه‌های مختلف اختلافی معنادار نبوده است.